Sarasa eta Iruña arteko zatia irekitzearekin batera, Plazaola trenbidearen lehengo ibilbidea egin daiteke, Nafarroa eta Gipuzkoa lotzen dituena, Bide Naturala-Bide Berde gisa egokituta, jatorrizko 84 kilometroetatik 78an.
Rebeca Esnaola Kultura, Kirol eta Turismo kontseilariak bizikletaz egin du gaur goizean bide berriaren egokitzapena, Alicia Echeverría Espainiako Gobernuak Nafarroan duen ordezkariarekin, Ana Rivas Turismoko zuzendari nagusiarekin, inguruko udaletako ordezkariekin eta Gustavo Ortiz de Barrón Nafarroa Ezagutu Sareko presidentearekin batera.
Iruñerriko lau udalerritako (Itza, Berriobeiti, Berriozar eta Iruña) 9,65 kilometroko tartea ireki da. Proiektuak 455.000,47 euroko aurrekontua izan du, Next Generation Europako funtsen eta Berreskurapen eta Erresilientzia Planaren bidez finantzatuta, eta egokitzapen-lanak sei hilabetetan egin dira.
Bide Berde hori komunikazio-bide gisa erabilera publikorako da, eta lurraldea egituratzeko elementu bat da, landa-guneen arteko lotura erraztuz, ingurune naturalarekiko kontaktua eta errespetua sustatzen duen ibilbide baten bidez. Gainera, komunikazio-bide ez-motorizatua da, paisaia-edertasun handiko landa-eremuen bidez, landaredi-biodibertsitate eta aberastasun geologiko handiko eremu batean kokatua.
Nafarroa bizikletaz
Ibilbide berriak garrantzi turistiko handia du Nafarroarentzat, landa-turismoa sustatzen baitu naturaz gozatzeko eremu pribilegiatu batean, eta, gainera, bizikletaren turismoari lotutako estrategia sendo bat indartzen baitu.
Plazaolako bide berdea bat dator Plazaolako Bide Naturalarekin – Pirinioetako hegoaldeko isurialdea – eta Eurovelorekin (EV1).
Plazaolako Bide Naturalak – Pirinioen hegoaldeko isurialdea – berreskuratutako eta/edo berreskuratzeko bidean dauden bi trenbide hartzen ditu bere trazaduraren barruan, hala nola Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren Natur Bideen Programaren Sarean sartutako Bide Naturala: Plazaola eta Irati trena, biak Iruñerrian Iruñerriko Ibai Parkearen bidez lotuak. Bide naturala eskualdeen arteko ardatz egituratzailea da, autonomia-erkidego mugakideen trazadurekin lotzen baita (Euskal Autonomia Erkidegoa eta Aragoi). Proiektu honen xede den ibilbidea Sarasa herrian dagoen Plazaolako Bide Naturalarekin lotzen da.
Era berean, Foru Komunitatea EuroVelo 1arekin lotzen da iparraldetik, Norvegian sortu eta Portugalen amaitzen dena. Bertan, Nafarroa bidegurutze eta bizikleta-bide gisa konfiguratzen da, Pirinio Atlantikoetako eta Gipuzkoako azpiegitura ziklagarriekin, eta Bidasoa eta Plazaolako bide berdeak lotzen ditu, Iruñerantz jarraitzeko.
Meatze-trenbidea
Iruñea-Donostia trenbidea 1914an inauguratu zen. Ibilbidea Plazaolako meategiak Andoainekin lotzen zituen lehengo industria-izaerako trenbide-instalazio baten luzapen gisa sortu zen. Meatzea Nafarroa eta Gipuzkoa arteko mugan zegoen, eta hasierako trazadura minerala Vascongados trenbideen sareraino garraiatzeko erabiltzen zen.
Iruñeraino luzatzean, linea bidaiarien eta salgaien garraiobide bihurtu zen, eta trenbidea sortu zuen meatze-xedea bigarren mailan geratu zen. Obra, bere garaian, ingeniaritzako alardetzat hartu zen, batez ere kokatu zen geografia gorabeheratsuaren arabera.
Ia 40 urtez, trenbidea aurrerapenaren erakusle izan zen landa-gizarte baten esparruan, garapenaren balio berrietara egokitzen zena. Aldi berean, tren txikia elkartrukerako ardatza izan zen, muturretako bi hiriak elkartzeaz gain, igarotzen zen herrietako biztanleei aukera berriak zabaltzen zizkiena.
Plazaolak 1953. urtera arte funtzionatu zuen. Urte horretan, zubietako asko arrastaka eraman zituzten, baina ez ziren berriro jarri defizit-egoeran, autobusak zerbitzu bera egiten baitzuen, denbora laburragoan eta kostu baxuagoarekin.